حتماً شما هم در هنگام رانندگی به خودروهای داخلی برخورده کردهاید که چراغ عقب یا جلوی آنها سوخته و امکان دیده شدن در شب را به حداقل رسانده است. این خودروها علاوه بر به خطر انداختن سلامتی سرنشینان خود، رانندگان دیگر را هم در معرض تصادف قرار میدهند و متأسفانه اغلب خودروسازان به این امر حیاتی اهمیتی نمیدهند.
البته سهلانگاری برخی رانندگان در نگهداری صحیح خودرو نیز عامل ثانوی این معضل است. ایراداتی مانند تنظیم نبودن چراغ های جلو، نقص مدار الکتریکی خودرو و یا سوختن لامپ چراغ های جلو یا عقب، تأثیر منفی روی میزان دید راننده می گذارند.
سوختن لامپ، شایعترین علت خرابی چراغ های جلو یا عقب است. سیم پیچ داخل لامپ ها یا همان فیلامان (Filament) از فلز سختی به نام تنگستن ساخته میشود و وقتی که لامپ خودرو روشن است، سیم داخل آن در اثر حرارت زیاد به نقطه ذوب خود نزدیک می شود. در حالتی که در اثر تغییر ناگهانی در ولتاژ یا میزان جریان برق، درجه حرارت سیم داخل لامپ بالاتر رود، سیم مذکور ذوب شده و از وسط و یا از محل اتصال خود پاره شده و جدا میگردد که باعث خاموش شدن ناگهانی لامپ میشود و در این حالت اصطلاحاً لامپ خودرو سوخته است.
تنگستن فلزی است به رنگ خاکستری و سخت که سیم های حاصل از آن در مقابل کشش و حرارت مقاومت بالایی دارند. این فلز بالاترین نقطه ذوب را در میان عناصر دارد و در حرارت 3380 درجه سانتیگراد ذوب می شود.
مطمئناً نوع لامپ و کیفیت آن تأثیر زیادی در میزان کارکرد و مقاومت آن در برابر سوختن دارد، ولی عوامل دیگری مانند ایراد در سیستم دینام یا باتری، شارژ بیش از حد برق، نوسانات برق در لامپ ها، اشکال در فیوزها، نقص در مدار سیم کشی خودرو و حتی لمس قسمت شیشهای لامپ در هنگام تعویض، در سوختن لامپهای چراغ خودرو مؤثر هستند.
برای کاهش میزان سوختن لامپ ها، میتوان اقدامات سادهای انجام داد. مثلاً برای تعویض لامپ چراغ های خودرو، از لامپ های ارزان قیمت استفاده نکرده و حتی المقدور از برندهای توصیه شده شرکت سازنده خودرو بهره گرفت. علاوه بر این، برای افزایش عمر لامپ ها، در طول روز از روشن کردن چراغ ها و یا چراغ زدن بیمورد خودداری کرد.
در هنگام رانندگی در شب، از نوربالای چراغ ها کمتر استفاده کرده و از تغییر حالت مکرر و ممتد از نور بالا به پایین و بالعکس بپرهیزید. در مواقعی که هوا بارانی یا مه آلود نیست، چراغ های مه شکن را بیمورد روشن نکنید. در هنگام رانندگی در شب، بیش از 5 ساعت لامپ چراغ های جلو و عقب خودرو را روشن نگذارید و حتی در رانندگی های طولانی مدت نیز، در هنگام توقف، آنها را خاموش کنید تا از داغ شدن بیش از حد لامپ ها جلوگیری شود.
توان مصرفی لامپ های مورد استفاده، باید طبق دفترچه راهنمای خودرو و مطابق با استاندارد کارخانه سازنده، با آمپراژ و ولتاژ درج شده روی باتری و دینام خودرو هماهنگی داشته باشد.
هنگام تعویض لامپ ها، در حد امکان از لمس کردن بخش شیشه ای لامپ خودداری کنید، چرا که چربی روی انگشتان باعث تمرکز حرارت در یک نقطه حباب شیشه ای و کاهش عمر لامپ میشود. لمس کردن لامپ های هالوژن نیز باعث عوارض پوستی و هورمونی میگردد.
لازم است حداقل ماهی یکبار عملکرد کلیه لامپ های سیستم روشنایی خودروی خود را توسط روشن کردن کلیه چراغ های خودرو، تغییر وضعیت دسته راهنما، زدن دکمه فلاشر و پا گذاشتن روی پدال ترمز و قرار دادن اهرم تعویض دنده به حالت دنده عقب کنترل کنید. اگر یکی از لامپهای چراغ جلو بسوزد، به دلیل افزایش میزان جریان الکتریکی روی لامپ دیگر، ممکن است دیگری نیز پس از مدتی بسوزد. پس به دلیل دشواری تعویض لامپ چراغ جلو، بهتر است حتی در صورت سوختن یکی از آنها، هر دو لامپ را با هم تعویض کنید.
بسته به مدل خودرو، ممکن است لامپ چراغ جلوی آن به صورت همزمان دارای هر دو رشته نور بالا و پایین بوده و به اصطلاح «دوکانتکت» باشد و یا اینکه دو لامپ جداگانه «تک کانتکت» برای نور بالا و پایین استفاده شوند.
بعد از تعویض لامپ باید به جهت نور چراغ دقت کرده و آن را تنظیم کنید. البته ممکن است لامپ نسوخته باشد و اشکال در فیوز، سوکت یا کلید چراغ نیز باعث عمل نکردن چراغ خودرو شود.
در صورت سوختن فیوز، باید آن را با فیوزی با آمپر مناسب تعویض کرده و در صورت سالم بودن آن، باید لامپ یا لامپ های معیوب را جایگزین نمود.